80 Α' 2009

ΝΟΜΟΣ 3763/2009

Ενσωµάτωση Οδηγιών 2006/98/ ΕΚ, 2008/8/ΕΚκαι 2007/ 74/EK, διατάξεων των Οδηγιών 2006/112/ΕΚ και 2006/ 69/ΕΚ, διατάξεις φορολογίας εισοδήµατος, κεφαλαίου, ΦΠΑ και λοιπών φορολογιών και λοιπές διατάξεις.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΤ΄ - ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΟΔΗΓΙΩΝ
Άρθρο 22 - Ενσωµάτωση του άρθρου 2 της Οδηγίας 2008/8/ΕΚ, σχετικά µε τον προσδιορισµό του τόπου φορολόγησης της παροχής υπηρεσιών
ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ 1
27 Μαΐου 2009

ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ
ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
ΤΕΥΧΟΣ ΠΡΩΤΟ Αρ. Φύλλου 80
27 Μαΐου 2009

NOMOΣ ΥΠ’ ΑΡΙΘ. 3763
Ενσωµάτωση Οδηγιών 2006/98/ ΕΚ, 2008/8/ΕΚκαι 2007/ 74/EK, διατάξεων των Οδηγιών 2006/112/ΕΚ και 2006/ 69/ΕΚ, διατάξεις φορολογίας εισοδήµατος, κεφαλαίου, ΦΠΑ και λοιπών φορολογιών και λοιπές διατάξεις.
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

Εκδίδομε τον ακόλουθο νόμο που ψήφισε η Βουλή:

ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ 1

Το άρθρο 14 του Κώδικα ΦΠΑ, όπως ισχύει, αντικαθίσταται ως εξής: «Άρθρο 14 Τόπος παροχής υπηρεσιών 1. Ορισµοί Για τους σκοπούς της εφαρµογής του παρόντος άρθρου: α) Υποκείµενος στον φόρο ο οποίος ασκεί επίσης δραστηριότητες ή πραγµατοποιεί συναλλαγές που δεν θεωρούνται φορολογητέες παραδόσεις αγαθών ή παροχές υπηρεσιών σύµφωνα µε το άρθρο 2 θεωρείται ως υποκείµενος στον φόρο όσον αφορά όλες τις υπηρεσίες που παρέχονται σε αυτόν. β) Μη υποκείµενο στον φόρο νοµικό πρόσωπο το οποίο διαθέτει αριθµό µητρώου ΦΠΑ θεωρείται ως υποκείµενος στον φόρο. γ) Για την εφαρµογή της παραγράφου 6: αα) Ως «ενδοκοινοτική µεταφορά αγαθών» νοείται κάθε µεταφορά αγαθών της οποίας ο τόπος αναχώρησης και ο τόπος άφιξης βρίσκονται στα εδάφη δύο διαφορετικών κρατών − µελών. ββ) Ως «τόπος αναχώρησης ενδοκοινοτικής µεταφοράς αγαθών» νοείται ο τόπος όπου αρχίζει πραγµατικά η µεταφορά των αγαθών, χωρίς να λαµβάνονται υπόψη οι διαδροµές που πραγµατοποιούνται προς τον τόπο όπου βρίσκονται τα αγαθά, και ως «τόπος άφιξης ενδοκοινοτικής µεταφοράς αγαθών» νοείται ο τόπος όπου περατώνεται πραγµατικά η µεταφορά των αγαθών. δ) Για την εφαρµογή της παραγράφου 10: αα) Ως «τµήµα µεταφοράς επιβατών που διενεργείται εντός της Κοινότητας» νοείται το τµήµα της µεταφοράς που πραγµατοποιείται, χωρίς ενδιάµεση στάση εκτός της Κοινότητας, µεταξύ του σηµείου αναχώρησης και του σηµείου άφιξης της µεταφοράς επιβατών. ββ) Ως «σηµείο αναχώρησης της µεταφοράς επιβατών» νοείται το πρώτο προγραµµατισµένο σηµείο επιβίβασης επιβατών εντός της Κοινότητας, ενδεχοµένως µετά από ενδιάµεση στάση εκτός της Κοινότητας και ως «σηµείο άφιξης της µεταφοράς επιβατών» νοείται το τελευταίο προγραµµατισµένο σηµείο αποβίβασης εντός της Κοινότητας επιβατών που έχουν επιβιβασθεί εντός της Κοινότητας, ενδεχοµένως πριν από ενδιάµεση στάση εκτός της Κοινότητας. Εάν πρόκειται για µεταφορά µε επιστροφή, η διαδροµή της επιστροφής θεωρείται ως αυτοτελής µεταφορά. ε) Για την εφαρµογή της παραγράφου 12, ως «βραχυχρόνια µίσθωση» νοείται η συνεχής κατοχή ή χρήση µεταφορικού µέσου για διάστηµα που δεν υπερβαίνει τις τριάντα ηµέρες, ενώ, όσον αφορά τα πλωτά µέσα, η συνεχής κατοχή ή χρήση για διάστηµα που δεν υπερβαίνει τις ενενήντα ηµέρες. 2. Γενικοί κανόνες Με την επιφύλαξη των επόµενων παραγράφων: α) Ο τόπος παροχής υπηρεσιών προς υποκείµενο στον φόρο πρόσωπο, που ενεργεί µε την ιδιότητα αυτή, είναι ο τόπος όπου το εν λόγω πρόσωπο έχει την έδρα της οικονοµικής του δραστηριότητας. Ωστόσο, εάν οι υπηρεσίες αυτές παρέχονται σε µόνιµη εγκατάσταση του υποκείµενου στον φόρο προσώπου που βρίσκεται σε τόπο διαφορετικό από τον τόπο όπου έχει την έδρα της οικονοµικής του δραστηριότητας, ως τόπος παροχής των υπηρεσιών αυτών θεωρείται ο τόπος όπου βρίσκεται η µόνιµη εγκατάστασή του. Ελλείψει τέτοιας έδρας ή µόνιµης εγκατάστασης, ως τόπος παροχής υπηρεσιών θεωρείται ο τόπος της µόνιµης κατοικίας ή της συνήθους διαµονής του υποκείµενου στον φόρο στον οποίο παρέχονται οι υπηρεσίες. β) Ο τόπος παροχής υπηρεσιών προς µη υποκείµενο στον φόρο πρόσωπο είναι ο τόπος της έδρας της οικονοµικής δραστηριότητας του παρέχοντος τις υπηρεσίες. Ωστόσο, εάν οι υπηρεσίες αυτές παρέχονται από µόνιµη εγκατάσταση του παρέχοντος που βρίσκεται σε τόπο διαφορετικό από τον τόπο της έδρας της οικονοµικής του δραστηριότητας, ως τόπος παροχής των υπηρεσιών αυτών θεωρείται ο τόπος όπου βρίσκεται η µόνιµη αυτή εγκατάσταση. Ελλείψει τέτοιας έδρας ή µόνιµης εγκατάστασης, ως τόπος παροχής υπηρεσιών θεωρείται ο τόπος της µόνιµης κατοικίας ή της συνήθους διαµονής του παρέχοντος. 3. Παροχή υπηρεσιών από µεσάζοντες προς µη υποκείµενα στον φόρο πρόσωπα Ο τόπος παροχής υπηρεσιών που πραγµατοποιούνται από πρόσωπα που µεσολαβούν, ενεργώντας στο όνοµα και για λογαριασµό άλλων προσώπων, στην περίπτωση που ο λήπτης των υπηρεσιών αυτών είναι µη υποκείµενο στον φόρο πρόσωπο: α) Είναι το εσωτερικό της χώρας, εφόσον ο τόπος πραγµατοποίησης της πράξης την οποία αφορά η µεσολάβηση είναι το εσωτερικό της χώρας, σύµφωνα µε τον παρόντα νόµο. β) ∆εν είναι το εσωτερικό της χώρας, εφόσον ο τόπος πραγµατοποίησης της πράξης την οποία αφορά η µεσολάβηση δεν είναι το εσωτερικό της χώρας, σύµφωνα µε τον παρόντα νόµο. 4. Παροχή υπηρεσιών σχετικών µε ακίνητα Ο τόπος παροχής υπηρεσιών σχετικών µε ακίνητα, περιλαµβανοµένων των υπηρεσιών εµπειρογνωµόνων και κτηµατοµεσιτών, της παροχής καταλύµατος στον ξενοδοχειακό τοµέα ή σε τοµείς παρεµφερούς χαρακτήρα, όπως σε κατασκηνώσεις διακοπών ή σε τοποθεσίες που έχουν διαµορφωθεί για να χρησιµοποιηθούν ως κατασκήνωση, της παροχής του δικαιώµατος χρήσης ακινήτου και της παροχής υπηρεσιών για την προετοιµασία και συντονισµό κατασκευαστικών εργασιών, όπως οι υπηρεσίες αρχιτεκτόνων ή επιχειρήσεων επίβλεψης: α) Είναι το εσωτερικό της χώρας, εφόσον αφορούν ακίνητο το οποίο βρίσκεται στο εσωτερικό της χώρας. β) ∆εν είναι το εσωτερικό της χώρας, εφόσον αφορούν ακίνητο το οποίο δεν βρίσκεται στο εσωτερικό της χώρας. 5. Παροχή υπηρεσιών µεταφοράς επιβατών Ο τόπος παροχής υπηρεσιών µεταφοράς επιβατών: α) Είναι το εσωτερικό της χώρας, κατά το µέρος της διαδροµής που πραγµατοποιείται στο εσωτερικό της χώρας. β) ∆εν είναι το εσωτερικό της χώρας, κατά το µέρος της διαδροµής που πραγµατοποιείται εκτός του εσωτερικού της χώρας. 6. Παροχή υπηρεσιών µεταφοράς αγαθών προς µη υποκείµενα στον φόρο πρόσωπα i) Ο τόπος παροχής υπηρεσιών µεταφοράς αγαθών προς µη υποκείµενο στον φόρο πρόσωπο, εκτός της ενδοκοινοτικής µεταφοράς αγαθών: α) Είναι το εσωτερικό της χώρας, κατά το µέρος της διαδροµής που πραγµατοποιείται στο εσωτερικό της χώρας. β) ∆εν είναι το εσωτερικό της χώρας, κατά το µέρος της διαδροµής που πραγµατοποιείται εκτός του εσωτερικού της χώρας. ii) Ο τόπος παροχής υπηρεσιών ενδοκοινοτικής µετα− φοράς αγαθών προς µη υποκείµενο στον φόρο πρόσωπο: α) Είναι το εσωτερικό της χώρας, εφόσον ο τόπος αναχώρησης βρίσκεται στο εσωτερικό της χώρας. β) ∆εν είναι το εσωτερικό της χώρας, εφόσον ο τόπος αναχώρησης βρίσκεται εκτός του εσωτερικού της χώρας. 7. Υπηρεσίες παρεπόµενες της µεταφοράς προς µη υποκείµενα στον φόρο πρόσωπα Ο τόπος παροχής παρεπόµενων της µεταφοράς υπηρεσιών προς µη υποκείµενα στον φόρο πρόσωπα, όπως η φόρτωση, εκφόρτωση και διευθέτηση των µεταφερόµενων ειδών και παρόµοιες δραστηριότητες: α) Είναι το εσωτερικό της χώρας, εφόσον οι υπηρεσίες αυτές εκτελούνται πράγµατι στο εσωτερικό της χώρας. β) ∆εν είναι το εσωτερικό της χώρας, εφόσον οι υπηρεσίες αυτές εκτελούνται πράγµατι εκτός του εσωτερικού της χώρας. 8. Παροχή πολιτιστικών, καλλιτεχνικών, αθλητικών, επιστηµονικών, εκπαιδευτικών, ψυχαγωγικών και παρόµοιων υπηρεσιών Ο τόπος παροχής υπηρεσιών οι οποίες αφορούν πολιτιστικές, καλλιτεχνικές, αθλητικές, επιστηµονικές, εκπαιδευτικές, ψυχαγωγικές ή παρόµοιες δραστηριότητες, όπως εµπορικές και άλλες εκθέσεις, περιλαµβανοµένων των υπηρεσιών των διοργανωτών τέτοιων δραστηριοτήτων, καθώς και της παροχής παρεπόµενων προς τις υπηρεσίες αυτές υπηρεσιών: α) Είναι το εσωτερικό της χώρας, εφόσον οι εκδηλώσεις αυτές πραγµατοποιούνται στο εσωτερικό της χώρας. β) ∆εν είναι το εσωτερικό της χώρας, εφόσον οι εκδηλώσεις αυτές πραγµατοποιούνται εκτός του εσωτερικού της χώρας. 9. Πραγµατογνωµοσύνες ή εργασίες που αφορούν κινητά ενσώµατα αγαθά προς µη υποκείµενα στον φόρο πρόσωπα. Ο τόπος παροχής υπηρεσιών µε αντικείµενο πραγµατογνωµοσύνες ή εργασίες που αφορούν κινητά ενσώµατα αγαθά και παρέχονται προς µη υποκείµενα στον φόρο πρόσωπα: α) Είναι το εσωτερικό της χώρας, εφόσον οι υπηρεσίες αυτές εκτελούνται πράγµατι στο εσωτερικό της χώρας. β) ∆εν είναι το εσωτερικό της χώρας, εφόσον οι υπηρεσίες αυτές εκτελούνται πράγµατι εκτός του εσωτερικού της χώρας. 10. Παροχή υπηρεσιών εστιατορίου και εστίασης. Ο τόπος παροχής υπηρεσιών εστιατορίου και εστίασης (catering), εκτός από αυτές που πράγµατι εκτελούνται επί πλοίων, αεροπλάνων ή τρένων κατά τη διάρκεια τµήµατος µεταφοράς επιβατών που διενεργείται εντός της Κοινότητας: α) Είναι το εσωτερικό της χώρας, εφόσον οι υπηρεσίες αυτές εκτελούνται πράγµατι στο εσωτερικό της χώρας. β) ∆εν είναι το εσωτερικό της χώρας, εφόσον οι υπηρεσίες αυτές εκτελούνται πράγµατι εκτός του εσωτερικού της χώρας. 11. Παροχή υπηρεσιών εστιατορίου και εστίασης επί µεταφορικού µέσου κατά τη διάρκεια ενδοκοινοτικού ταξιδιού Ο τόπος παροχής υπηρεσιών εστιατορίου και εστίασης (catering), που πράγµατι εκτελούνται επί πλοίων, αεροπλάνων ή τρένων κατά τη διάρκεια τµήµατος µεταφοράς επιβατών που διενεργείται εντός της Κοινότητας: α) Είναι το εσωτερικό της χώρας, εφόσον το σηµείο αναχώρησης της µεταφοράς βρίσκεται στο εσωτερικό της χώρας. β) ∆εν είναι το εσωτερικό της χώρας, εφόσον το σηµείο αναχώρησης της µεταφοράς βρίσκεται εκτός του εσωτερικού της χώρας. 12. Μίσθωση µεταφορικών µέσων Ο τόπος βραχυχρόνιας µίσθωσης µεταφορικού µέσου: α) Είναι το εσωτερικό της χώρας, εφόσον το µεταφορικό µέσο τίθεται πράγµατι στη διάθεση του πελάτη στο εσωτερικό της χώρας. β) ∆εν είναι το εσωτερικό της χώρας, εφόσον το µεταφορικό µέσο τίθεται πράγµατι στη διάθεση του πελάτη εκτός του εσωτερικού της χώρας. 13. Παροχή ηλεκτρονικών υπηρεσιών σε µη υποκείµενους στον φόρο Ο τόπος παροχής υπηρεσιών που παρέχονται µε ηλεκτρονικό τρόπο και ιδίως αυτών που προβλέπονται στο Παράρτηµα VII, προς µη υποκείµενο στον φόρο: α) Είναι το εσωτερικό της χώρας, εφόσον ο λήπτης µη υποκείµενος στον φόρο είναι εγκατεστηµένος ή έχει τη µόνιµη κατοικία ή τη συνήθη διαµονή του στο εσωτερικό της χώρας και ο παρέχων έχει την έδρα της επιχείρησής του εκτός της Κοινότητας ή διαθέτει µόνιµη εγκατάσταση εκτός της Κοινότητας από την οποία παρέχεται η υπηρεσία ή, ελλείψει τέτοιας έδρας ή µόνιµης εγκατάστασης, έχει τη µόνιµη κατοικία ή τη συνήθη διαµονή του εκτός της Κοινότητας. β) ∆εν είναι το εσωτερικό της χώρας, εφόσον ο λήπτης µη υποκείµενος στον φόρο είναι εγκατεστηµένος ή έχει τη µόνιµη κατοικία ή τη συνήθη διαµονή του εκτός της Κοινότητας και ο παρέχων έχει την έδρα της επιχείρησής του στο εσωτερικό της χώρας ή διαθέτει µόνιµη εγκατάσταση στο εσωτερικό της χώρας από την οποία παρέχεται η υπηρεσία ή, ελλείψει τέτοιας έδρας ή µόνιµης εγκατάστασης, έχει τη µόνιµη κατοικία ή τη συνήθη διαµονή στο εσωτερικό της χώρας. Το γεγονός ότι ο παρέχων την υπηρεσία και ο λήπτης επικοινωνούν µέσω του ηλεκτρονικού ταχυδροµείου δεν σηµαίνει υποχρεωτικά ότι πρόκειται για υπηρεσία παρεχόµενη ηλεκτρονικά. 14. Τόπος παροχής ορισµένων υπηρεσιών που παρέχονται προς µη υποκείµενα στον φόρο πρόσωπα εγκατεστηµένα εκτός Κοινότητας Ο τόπος παροχής των κατωτέρω υπηρεσιών δεν είναι το εσωτερικό της χώρας στην περίπτωση που παρέχονται από υποκείµενο στον φόρο που έχει την έδρα της επιχείρησής του στο εσωτερικό της χώρας ή διαθέτει µόνιµη εγκατάσταση στο εσωτερικό της χώρας από την οποία παρέχεται η υπηρεσία ή, ελλείψει τέτοιας έδρας ή µόνιµης εγκατάστασης, έχει τη µόνιµη κατοικία ή τη συνήθη διαµονή του στο εσωτερικό της χώρας και ο λήπτης είναι µη υποκείµενο στον φόρο πρόσωπο ο οποίος είναι εγκατεστηµένος ή έχει τη µόνιµη κατοικία ή τη συνήθη διαµονή του εκτός Κοινότητας: α) µεταβίβαση και παραχώρηση δικαιωµάτων πνευµατικής ιδιοκτησίας, δικαιωµάτων εκ διπλωµάτων ευρεσιτεχνίας, αδειών εκµετάλλευσης, βιοµηχανικών και εµπορικών σηµάτων και άλλων παρόµοιων δικαιωµάτων, β) διαφηµιστικές υπηρεσίες, γ) παροχή υπηρεσιών από συµβούλους, µηχανικούς, γραφεία µελετών, δικηγόρους, λογιστές και άλλες παρόµοιες υπηρεσίες, καθώς και επεξεργασία δεδοµένων και παροχή πληροφοριών, δ) ανάληψη υποχρέωσης για µη άσκηση επαγγελµατικής δραστηριότητας, εν όλω ή εν µέρει, ή δικαιώµατος προβλεπόµενου στο παρόν άρθρο, ε) τραπεζικές, χρηµατοοικονοµικές και ασφαλιστικές εργασίες, συµπεριλαµβανοµένων των εργασιών αντασφάλισης, µε εξαίρεση τη µίσθωση χρηµατοθυρίδων, στ) διάθεση προσωπικού, ζ) µίσθωση ενσώµατων κινητών αγαθών, µε εξαίρεση όλα τα µεταφορικά µέσα, η) παροχή πρόσβασης στα συστήµατα διανοµής φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς και µεταφοράς ή διοχέτευσης µέσω των συστηµάτων αυτών και παροχή άλλων υπηρεσιών που συνδέονται άµεσα µε αυτές, θ) τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες, ι) ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές υπηρεσίες. 15. Τόπος παροχής το εσωτερικό της χώρας ορισµένων υπηρεσιών για την αποφυγή στρεβλώσεων του ανταγωνισµού Με σκοπό την αποφυγή στρεβλώσεων του ανταγωνισµού, για τις υπηρεσίες για τις οποίες ο τόπος παροχής είναι εκτός Κοινότητας σύµφωνα µε τις διατάξεις των παραγράφων 2, 12 και 14, ο τόπος είναι το εσωτερικό της χώρας, στην περίπτωση που η χρήση και εκµετάλλευση των υπηρεσιών αυτών πραγµατοποιείται στο εσωτερικό της χώρας. 16. Με αποφάσεις του Υπουργού Οικονοµίας και Οικονοµικών ορίζονται τα κριτήρια, µε βάση τα οποία θεωρείται ότι για τις υπηρεσίες που καλύπτονται από την παράγραφο 15 η χρήση και εκµετάλλευση πραγµατοποιείται στο εσωτερικό της χώρας και ρυθµίζεται κάθε διαδικαστικό θέµα και λεπτοµέρεια για την εφαρµογή του άρθρου αυτού».

Αθήνα, 22 Μαΐου 2009
Ο ΠΡΟΕ∆ΡΟΣ ΤΗΣ ∆ΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
ΚΑΡΟΛΟΣ ΓΡ. ΠΑΠΟΥΛΙΑΣ
ΟΙ ΥΠΟΥΡΓΟΙ
ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ∆ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ Π. ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΣ Ι. ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Κ. ΧΑΤΖΗΔΑΚΗΣ Α. ΣΠΗΛΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ∆ΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΕΜΠΟΡΙΚΗΣ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ, ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΑΙΓΑΙΟΥ ΚΑΙ ΝΗΣΙΩΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ
Δ. ΑΒΡΑΜΟΠΟΥΛΟΣ Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ Α. ΣΑΜΑΡΑΣ Α. ΠΑΠΑΛΗΓΟΥΡΑΣ Θεωρήθηκε και τέθηκε η Μεγάλη Σφραγίδα του Κράτους Αθήνα, 26 Μαΐου 2009
Ο ΕΠΙ ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ ΥΠΟΥΡΓΟΣ
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ